Een nieuwe definitie voor integriteit die alles omvat

Hoewel ik de term wel begreep, heeft integriteit mij jarenlang verward.

En het valt mij op dat ik niet de enige ben. Zelf heb ik leiderschapstrainingen gedaan waarbij er een integriteitsdocument bestond van wel 30 pagina’s. Een zeer intelligent en doorwrocht epistel dat we meerdere keren met elkaar doorlazen en bestudeerden. We begrepen het, zagen de logica ervan en ervoeren de kracht als je ernaar leeft. En toch, in de praktijk voelde het regelmatig voor velen van ons als niet vrij, het gaf de ervaring van dwang en moeten, terwijl dat nergens in het document stond beschreven. Het moest juist over vrijheid, kracht en zelfexpressie gaan.

Het moest juist over vrijheid, kracht en zelfexpressie gaan.

Eenzelfde ervaring had ik bij de politie waar ik trainingen gaf. Een team van 70 man werd voor aanvang toegesproken door de leiding met een motiverende toespraak met daarin de volgende zinnen: ‘Jullie zijn belangrijk voor de maatschappij en de maatschappij kan op ons rekenen, want wij zijn integer. Dat is een basiswaarde die wij met elkaar hebben.’

Mooi, zou je denken. Maar ik zag weinig trots of erkenning terug in de reactie van die 70 dienders. Het was blanco, stil. Daar realiseerde ik mij dat het tijd werd om het begrip ‘integriteit’ te herdefiniëren. Zoals het zo overkomt, geeft integriteit eigenlijk geen kracht en levendigheid aan de maatschappij. Het is eerder een stok om mee te slaan, om je gedrag mee te definiëren in goed of fout. Meer een definitie om elkaar op af te rekenen dan een waarde om naar te leven.

Voordat je nu in het keyboard klimt: dit speelt natuurlijk niet alleen bij de politie! Er zijn vele organisaties inclusief de maatschappij zelf die worstelen met de betekenis versus de toepassing van het begrip integriteit.

We proberen niet-niet integer te zijn

Ik geef trainingen over omgaan met gedoe. Gedoemanagement gaat uit van de werking van het brein met een rode en groene kant. Rood staat voor het reactieve brein en groen voor het bewuste brein. Voor integriteit hebben we daar het model van de Integritijger® ontwikkeld, omdat een tijger zowel staat voor bedreiging als voor kracht, de expressies die horen bij het rode en groene brein.

Het hele idee van iets niet zijn is de hele misvatting die het begrip integriteit vervormt of zelfs mismaakt.  

In latere trainingen bij onder andere de politie ben ik gaan vragen hoe ze integriteit zien en daar kwam een interessante verwoording naar boven: ‘Ik probeer vooral niet-niet integer te zijn.’ Dat werd door meerdere mensen ongeveer zo verwoord. Dat is een typische uitspraak van het rode brein die probeert te overleven.

Integriteit wordt zo gezien als een potentiële bedreiging, in plaats van een eigenschap om op te kunnen bouwen. Ook in de dagelijkse taal worden veel termen gebruikt die aangeven dat je iets niet moet zijn, denk aan: onkreukbaar, onomkoopbaar of onschendbaar. Maar dat zijn geen eigenschappen van integriteit, maar gevolgen van integriteit. Als je integer bent, laat je je niet omkopen. Het is een logisch gevolg van je normen, waarden en oprechtheid.

Integer zijn, een dynamisch proces

De oorsprong van integer zijn ligt in het ideaal dat we met elkaar iets willen bereiken. Er is een toekomst waar we samen voor gaan en dat terwijl de wereld waarin wij leven voortdurend verandert. Dat zorgt er ook voor dat er veel gelegenheden zijn waar het gerechtvaardigd is om de vraag te stellen: ‘Wat is precies integriteit in deze situatie?’

Het werkt dan niet als je met integriteit omgaat als iets onwrikbaars, iets vaststaand, zoals ons rode brein het graag ziet. Dan hoef je niet na te denken, of interesse te hebben voor andere overwegingen. Je ziet dan organisaties of teams in een eigen waarheid verstrikt raken, zonder dat men dat zelf door lijkt te hebben.

Klokkenluiders zijn vaak mensen die een organisatie erop wijzen dat de heersende waarden en normen niet (meer) kloppen bij de huidige situatie. De standaard reactie van de organisatie zal altijd duiken, negeren en uiteindelijk terugslaan zijn, want dat hoort bij rood. Blijven vasthouden aan wat je kent, de veiligheid zoeken in het ‘je aan de regels houden’, zelfs als het overduidelijk is dat dat niet werkt voor de organisatie en haar doelstellingen.

Dit laat zien dat integer zijn wel een dynamisch proces moet zijn, gewoon omdat de wereld dynamisch is. Als je daar geen oog voor hebt, dan ga je vanzelf uit de pas lopen met de realiteit. Je ziet dan dat in organisaties integriteit opeens moet of dat de mensen zich vooral concentreren op plat integer doen. De flexibiliteit ontbreekt.

Een definitie die alles raakt

Daarom heb ik een nieuwe definitie voor integriteit geformuleerd, of beter, voor integer zijn. Hoe simpel deze definitie ook is, het heeft alles in zich om de kracht van integriteit naar boven te halen. De simpelheid zorgt ervoor dat het makkelijk te onthouden en toe te passen is. Juist de openheid van de definitie zorgt ervoor dat je betrokken blijft bij jouw integriteit, omdat het bewuste afwegingen van je vraagt. Steeds weer. Dit is de definitie:

Integriteit: het commitment om iets te laten werken

1. Het commitment staat voor jouw doorgaande inzet en jouw wil om er energie in te steken.
2. Het iets staat voor wat je ook maar met elkaar of jezelf afspreekt. Het kan de missie van een organisatie zijn, je huwelijk of een maatschappelijk doel. Kortom, alles waar jij je maar aan wilt committeren. Gekoppeld aan deze doelen komen vanzelf de bijbehorende normen en waarden naarboven.
3. Het laten werken staat voor een doel of een proces in de toekomst dat niet vanzelf gaat werken. Het vraagt inzet en onderhoud en je weet dat het dat vraagt, voordat je er aan begint. Daarmee is het gelijk ook een proces dat nooit af zal zijn. Elke dag kan weer iets nieuws vragen om het te laten werken.

Probeer het eens

Probeer deze definitie maar eens voor jezelf in te vullen en dat gelijk ook samen te doen met de mensen waarmee je een commitment hebt. Ben je het voor jezelf eens over de omschrijving van de iets of wat het van je vraagt? En is jouw idee over hoe het zou moeten werken wel in overeenstemming met wat de anderen denken?

Je voelt het vast al: naast dat integriteit een duidelijke richting zal geven, blijkt het ook een voortdurende dialoog op te leveren met elkaar en de omliggende wereld. Door de dynamiek te omarmen, wordt integriteit vanzelf een bron van kracht en voorwaartse energie.

En het 30 pagina-document dan?

Vraag is nog, waarom het bovengenoemde 30 pagina document voor velen niet werkte? Dat geeft het document zelf eigenlijk al aan. Op pagina 25 staat de zin: “Integriteit is simpel, dus maak het niet complexer dan nodig is.” En dan gaat het document nog 5 pagina’s door.